Landnámsmenn komu með hesta með sér til landsins fyrir um 1100 árum.  Síðan á 11. öld, hafa engin hross verið flutt til Íslands.  Í Íslendingasögunum kemur fram að hesturinn var veldistákn höfðingja en þar er einnig sagt frá hestavígum og trúarhefð er tengist hestum.

Uppruni íslenska hestsins
Íslenski hesturinn kom til landsins með landnámsmönnunum í kringum 900 þ.e. fyrir u.þ.b. 1100 árum síðan. Landnámsmennirnir tóku með sér hross frá heimabyggð sinni og hesturinn okkar er kominn af þeim stofni, Nordlandhestinum, sem til var í Noregi á víkingatímanum.  Sjá nánar vefnum History horse of the vikings.

Talið er að fyrstu hross á landinu hafi verið úrval gæðinga, því landnámsmenn hafa vafalaust tekið það besta með sér. Sumir landnámsmenn höfðu viðkomu á Skotlandi áður en þeir komu til Íslands og þar blönduðust hestarnir við skoska hesta. Þótt ótrúlegt megi virðast þá hefur ekkert verið flutt af hestum til Íslands frá 11 öld. Íslenska hrossakynið hefur því ræktast og þróast án blöndunar við önnur kyn í 1000 ár.

Ef við förum lengra aftur í tímann og rekjum uppruna norska stofnsins þá kemur í ljós að hann er komin af hestakyni frá Asíu sem kallast Mongólahests og er fjarskyldur Arabíska hestinum.

Íslenski hesturinn er fremur smár og aðeins þess vegna er hann stundum talinn til smáhesta. Öll önnur atriði greina hann frá smáhestum og má þá nefna getu hans og þol. Þúsund ára einangrun íslenska hestsins hefur orðið til þess að hann hefur haldið ýmsum þeim eiginleikum sem týndust hjá öðrum evrópskum hestakynjum. Meðal þeirra eru gangtegundirnar fimm og fjölbreytni í litum.

Fyrir utan fjölhæfni í gangi og fjölbreytni í litum eru einnkenni íslenska hestsins að hann er óvenju sterkbyggður, heilsuhraustur, þrautseigur og veðurþolinn. Hann er einnig mjög fjölhæfur, gerir litlar kröfur til fóðurs og húsaskjóls, nær háum aldri og hefur mjög einstaklingsbundin persónuleika.

Íslenski hesturinn til forna
Landnámsmennirnir fluttu ekki einungis með sér hestinn heldur trúarhefðina sem fylgdi honum. Í norrænum fornsögum kemur víða fram að menn lögðu mikla rækt við hesta, hann var heilagt dýr, frjósemistákn og verndari skáldskapar í norrænni goðafræði. Guðirnir áttu hesta sem voru afbragð og nægir að nefna Sleipni reiðskjóta hins æðsta, Óðins, sem var svo fótfrár að hann hafði átta fætur.

Hestum var gert hátt undir höfði í heiðni og fórnað í blótum. Það var bæði gert til blessunar fólksins sem blótið sóttu og eflingar goða sem risu upp frá dauðum eftir blótið.  

Eftir að kristni var lögtekin á 10. öld var bannað að borða hrossakjöt, það var talið ganga glæpi næst að leggja sér það til munns. Margir dóu heldur úr hungri en gera slíka ógæfu því að hver sem það gerði fór vægðarlaust til helvítis. Þó voru einstaka fátæklingar sem notuðu það til matar og hirtu ekki um hjátrúna en þeir voru oft fyrirlitnir fyrir vikið og kallaðir hrossaketsætur og var hið mesta skammyrði. Það var líka talað um hrossaketslykt af slíku fólki og menn trúðu því að það yrði veiklulegra og skammlífara en aðrir.

Í Íslendingasögunum er víða rætt um hesta. Margar frásagnir eru af glæsilegum hestum höfðingja, hann var veldistákn sem oftar en ekki fylgdi með í gröfina altygjaður.  Hestar voru taldir meðal veglegustu gjafa og er þess víða getið að íslenskir gæðingar hafi verið sendir frá Íslandi til Noregs og annarra landa sem gjafir til konunga og fleiri fyrirmanna. Samkvæmt elstu lögbók Íslands, Grágás, var skógargangssök að stela hesti þ.e.a.s. algeran brottrekstur úr mannlegu samfélagi.

Í Íslendingasögunum eru einnig frásagnir af hestavígum eða svokölluðu hestaati.  Þar sem hestar ganga saman úti er vararsamt að hafa tvo graðhesta saman í stóði vegna baráttu þeirra um hylli stóðmera. Forfeður okkar sviðsettu þessa baráttu, létu tvo stóðhesta etja kapp saman samkvæmt ákveðnum reglum og höfðu mikla skemmtun af. Oftast lauk hestavígum með því að annar hesturinn lést í átökunum eða var mikið særður. Sá sem bar sigur úr bítum fékk mikla sæmd fyrir vikið en sæmd og virðing skipti stórum í samfélagi þess tíma.